Wifi 6
802.11ax = Wi-fi 6 AX Nedir? Wifi Nedir?
Wifi 6, yeni nesil wifi teknolojisi için verilen bir isimlendirme standartıdır. Önceki nesil Wifi 5 teknolojisine göre teknolojisi bir hayli gelişmiştir. Bildiğiniz gibi günümüzde internete bağlanan cihaz sayısı oldukça arttı. Bugün bir hastane, cafe, AVM gibi yerlere giden insan sayısını düşünün. En basitinden konaklama tesinine yani otele tatile giden 4 kişilik bir ailenin sahip olduğu internete bağlanan cihaz sayısı* düşünüldüğünde bile bu kadar çok cihaza yetmesi için Wi-fi teknolojisinin de gelişmesi gerekmekteydi. Olay tabiki sadece cihaz sayısını karşılamaktan ibaret değil. Eski nesil wifi standartlarının sahip olduğu zayıf yanları güçlendirmek, daha yeni teknolojileri de kullanmak gerekiyordu.
Wifi 6 teknolojisinin teorik sınırlarına yaklaşarak çok yüksek hızlara ve çok sayıda cihaza hizmet vermenin yolu pratikte yalnızca ona uygun bir donanım geliştirmekten ibaret değil. Bu sebepten ötürü Wifi 6 cihazı seçerken bazı markaların işe kendi patentli teknolojilerini de kattığını ihmal etmemek gerekiyor. İster üretici olsun ister tüketici esasında teknoloji senin onu ne kadar anladığından ibarettir. Wifi 6 sinyallerine cihazım uygun mu? Wifi6 teknolojisini kullanmak için hem bağlanan hem de bağlantı yapılan cihazın aynı seviyedeki teknolojilere sahip olması gerekmektetedir. Sizde saniyede 1 gbps’lik bir wifi anteni varken karşı tarafta 9 Gbps’lik bir anten olsa bile hızı en düşük olana göre davranılacağından veri alış verişi en fazla 1gbps ile yapılabilir. Bugün yeni amiral gemisi telefon, dizüstü, masaüstü bilgisayar ve tablet modellerinin tamamına yakını artık bu teknolojiyi desteklemektedir. Desteklemeyen PC ürünlerine ise sonradan eklenebilen donanımlarla wifi6 kullanılabilmektedir ancak telefon ve tabletler mimarisi gereği sonradan ekleme yapılamadığından bu tip donanımları desteklemez.
Bütün bilgisayarlar aynı hızda bekler…
Wifi 6 9.6Gbps’e kadar hızları destekliyor
Bu hızlar teoride yada labaratuvar ortamında oluşturulan mükemmel şartlar altında ulaşılmış hızlar olsa bile teknoloji olgunlaştıkça pratikte %95'in üzerindeki teorik hızların yakalanacağına eminim. Bu yüksek hızlar sayesinde ofis ortamlarından hastanelere, konser salonlarına, toplantı salonlarından otellere, restorantlarına ve hatta futbol stadlarında bile Wifi 6 verimli bir şekilde kullanılabilir duruma gelmiştir. Wifi 6 (802.11ax) 1024-QAM ve 160 MHz kanaldan yayın yapması ile bu hızlar mümkündür. Wifi 5 256-QAM ve 80 MHz kanaldan yayın yamaktaydı. Wifi 6 altyapısı üsty yapı kadar önemli bir konu zira altyapı tasarlanırken bir zincirin halkaları gibi aynı seviyede olması gerekmektedir. Aksi halde istenilen hızlar alınamayabilir. Mükemmel şartlar detayını unutmayalım!
Bu hızlar ve özellikleri sayesinde Wifi-6 ile 4K hatta 8K yayınlarda bile yeterli hizmet verebilmektedir. Ayrıca Wifi 5 teknolojisinde 2.4 Ghz bandı kullanılamamaktaydı ve bu açığı kapatmak için dual-band cihazlar tercih ediliyordu. Wifi 6 teknolojisinde 2.4 Ghz kullanılabilmektedir. Wifi 6 yeni bir teknoloji olmasına rağmen Wifi 5'e göre eski teknolojileri daha iyi desteklemektedir. Wifi 6'yı hızlı yapan bir çok faktör bulunmaktadır. En önemli geliştirmelerden birisi de oyuncular için Wifi 6, kendinden önceki wifi teknolojilerine göre %75 daha az gecikme (latency) sağlıyor. Gecikme sadece oyuncular için değil aynı zamanda canlı yayıncılar için de oldukça önemlidir.
Wifi 6 ile sadece hız ve verimililikte iyileştirmeler yapılmadı. WPA3 Wi-Fi Korumalı Erişim (WPA) ile birlikte yeni bir güvenlik protokolü getirildi. Bu sayede kablsosuz ortamın güvenliği de arttırıldı.
OFDMA İle 20 MHz’da Aynı Anda 9 Kullanıcıyla İletişim
Evlerde ve ortak kullanım alanlarında wifi ağına bağlanan cihaz sayısı son 10 yılda resmen patladı. Bugün geldiğimiz noktada 4 kişilik bir ailedeki cihaz sayısını düşünürsek 2011 yılında ailede 4 adet cep telefonu ve 2 adet laptop olduğunu düşünürsek 2021 yılında 4 adet cep telefonu, 2 adet akıllı TV, 2 adet pc/laptop, 2 adet akıllı saat, 2 adet IOT cihazı ile birlikte sayı 12'yi buluyor hatta bazı evlerde tüm beyaz eşyalar da internete bağlanıyor ise sayı 20 cihaza kadar çıkıyor. Evin bireylerinin hepsi iş hayatında ve online eğitimde aktif ise evdeki wifi dağıtıcı için dramatik bağlantı sorunları oluşuyordu. Bu dramatik düşüşün sebebi önceki wifi standartlarında bir AP (Acces Point) aynı anda yalnızca tek kullanıcıya paket gönderip alabilmekteydi. Kullanıcı sayısı 2, 3, 4 iken aynı anda konuşamadığından sırayla haberleşmekteydi. Haberleşme milisaniyeler seviyesinde olduğundan bu kullanıcı tarafından fark edilmiyordu ancak kullanıcı sayısı ve veri trafiği arttıkça internet hızınız yüksek olsa bile bir kaç megabit bağlantıyı dahi zor alınıyor ve gecikmeler yaşanıyordu. Wifi 6 ile birlikte 20 Mhz bandında aynı anda 9 cihazla aynı anda paket alış verişi yapılabildiğinden cihazlar sırasını beklemek yerine aynı anda bağlantı kurarak iletişimin verimi de artmış oldu.
BSS Coloring Nedir?
Yaklaşık 10 yıldır turizm sektöründe, ortak kullanım alanlarında ve odalarda wifi sistemleri ile aynı anda binlerce kişiye internet sağlayan projelerde çalıştım yada danışmanlık verdim. Bu projelerin en büyük sorunu sinyallerin kesiştiği noktalardaki (enterferans) gürültüydü. Bir yere çekmiyor diye daha fazla cihaz koysak bu defa onun enterferans problemleri ile uğraşmak zorunda kalıyorduk. Örnek olarak bir rokete menzili artsın diye iki kat yakıt koyabilirsiniz belki ama bu defa yakıtın ve yakıt deposu ekipmanlarının ağırlığının getirdiği yükle bırakın iki katına çıkmayı iki kat yakıt ile önceki menziline bile varamayabilir. İşte tam da bu tip durumlarda tecrübenizin ve kullandığınız markanın teknolojileri çok önemliydi. Bazı üreticiler gürültü sorununu aşmak için birbirinin sinyal alanına giren diğer antenlerin sinyal seviyesini kısan yazılımlar (controller) kullanmaktaydı. Eski nesil wifi teknolojilerinde bilinçsiz yapılan projelerin fiziki ortam zorluklarının da getirdiği şartlardan dolayı tam olarak böyle böyle çıkmaza girmesi bile söz konusuydu. İki yada daha fazla AP’nin sinyal kesişme alanında kalan cihazlarda internet alamama yada kopma problemleri ortaya çıkardı. Çıkardı diyorum Wifi 6 öncesinde böyleydi. Wifi 5 ve öncesi standartlar için üreticiler birbirinden farklı patentli teknolojileri ile bu sorunu kimisi aştı kimisi aşmaya çalıştı. Artık BSS renklendirme teknolojisi ile standartlara kavuşan bu teknik sayesinde 63'e kadar farklı renk değerleri atanarak kanal çakışma sorunu büyük oranda ortadan kalkıyor. Burada renk aslında sayısal değerleri ifade etmektedir.
Wifi 6 Teknolojisini Nasıl Kullanabilirim?
Wifi 6 için hem dağıtıcınız (acces point) hem de cihazlarınızın çip ve anten teknolojisi uyumlu olmalıdır. Aksi takdirde sistem en yavaş paraçaya göre hızını ayarlayacaktır. Özellikle çok kullanıcılı otellerde, stadyum, kongre merkezi ve toplantı salonu gibi alanlarda alt yapı üst yapı ve controller yazılımları iyi seçilerek ilerlenmez ise sonuç bir hüsrana dönebilir. Wifi 6 yayınını alacak eski cihazlarda firmware güncellemeleri yapılmadığından ortamda çok fazla eski cihaz var ise bağlantı problemleri de yaşanabilmektedir.
Kaynaklar: Intel, Tp-Link, Extreme Networks, Cisco
